دلایل به‌وجود آمدن بیمه عمر
از آغاز پیدایش جوامع، انسان در جستجوی تأمین نیازهای جسمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. شرکتهای بیمه با توجه به همین اصل، با ارائه طرح‌‌های متفاوت و مبتکرانه متناسب با نیازهای انسانِ امروز، در پی تأمین، تسهیل این امر و ایجاد ثبات مالی برآمدند تا در زمان بروز حادثه ناگوار، افراد وابسته به شخص فوت شده و یا حادثه دیده توان تأمین نیازهای خانواده را داشته باشند و بتوانند از مزایای این تأمین اقتصادی بهره‌مند شوند. نیازهای خانواده در بیشتر جوامع بشری با هر درجه‌ای از پیشرفت و تکامل را می‌توان به شرح زیرطبقه‌بندی کرد:
- تأمین درآمدی معین و مشخص برای افراد یک خانواده پس از فوت نان آور خانواده.
- تأمین درآمدی معین و مشخص برای ایام از کارافتادگی، پیری و بازنشستگی.
بیمههای اشخاص (عمر، حادثه، درمانی) یکی از شاخص‌‌های شناخته شده برای سنجش میزان تأمین و رفاه مردم کشورهاست و کشورهایی که افراد آن به فراخور نیاز خود از این تأمین برخوردارند، با اطمینان و اعتماد بیشتری در برنامه‌ریزی توسعه و گسترش جامعه خویش مشارکت می‌نمایند.
شرایط بیمه عمر عوامل تعیین کننده نرخ و شرایط بیمه عمر
در مراحل ابتدایی ظهور بیمههای عمر، اصول علمی و فنی در رابطه با جدول‌‌های حق‌بیمه و نحوه انتخاب مخاطرات پایه‌گذاری نشده بود و در واقع پیدایش جدول مرگ و میر، نقطه عطفی در تاریخچه بیمه عمر محسوب می‌شود و به همین دلیل امروزه شرکتهای بیمه در زمان گزینش بیمه‌گذاران، عوامل متعددی را برای قبول یا رد یک پیشنهاد و تعیین حق‌بیمه متناسب با وضعیت سنی و سلامت بیمه‌گذار در نظر می‌گیرند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سن
عامل اصلی تعیین نرخ حق‌بیمه در بیمههای عمر، سن بیمه‌گذار است و به همین دلیل جداول حق‌بیمه با کاربرد جدول مرگ و میر، هزینههای بیمه‌گر و نرخ سود حاصل از سرمایه‌گذاری تنظیم می‌شود.
جنسیت
در بیشتر مناطق جهان به اثبات رسیده است که زنان از عمر طولانی‌تری برخوردارند و متوسط طول عمرشان بیشتر است. به همین دلیل شرکتهای بیمه جداول جمعیتی را برحسب جنسیت تهیه می‌کنند، که این جداول در زمان محاسبه حق‌بیمه استفاده می‌شود.
وضعیت جهانی
از دیگر عوامل مهم و تعیین‌کننده در انتخاب و یا رد شخص متقاضی بیمه عمر، ساختار فیزیکی بدن انسان است. پیشرفت علم پزشکی و تشخیص طبی و آزمایش‌‌های متعددی که انجام می‌شود بیمه‌گر را در وضعیت کاملا مناسبی قرار می‌دهد تا با آگاهی نسبت به شرایط افراد، و با توجه به نرخ استاندارد و یا غیراستاندارد و یا اضافه نرخ پزشکی، بیمهنامه عمر صادر کند.
تاریخچه سلامتی خانواده
امروزه آمارها و تجربیات نشان می‌دهند، عمر طولانی یک امر موروثی در خانواده‌‌‌هاست. عمر طولانی ممکن است ریشه در توارث و یا محیط و شرایط زندگی خانواده داشته باشد. بعضی از بیماری‌‌ها موروثی است و به همین دلیل علت مرگ والدین و یا سایر اعضای خانواده می‌تواند در زمان پذیرش خطر، عامل تعیین‌کننده محسوب شود.
شغل و حرفه
بسیاری از مشاغل اثرات ناخوشایند خود را به مرور بر زندگی افراد نشان می‌دهد، برای نمونه افرادی که در معادن کار می‌کنند و یا شرایط محیط کارشان مناسب نیست در درازمدت با مرگ و میر بیشتری در مقایسه با سایر گروهها روبه‌رو می‌شوند. بنابراین در کشورهایی که شرکتهای بیمه، بیمههای عمر گروهی صنعتی را در بازار عرضه می‌کنند، شغل و حرفه بیمه‌گذاران یکی از مهمترین عوامل ارزیابی خطر محسوب می‌کنند.
اقسام بیمههای عمر در جهان
جوامع بشری توان و نیازهای مختلف اقتصادی دارند، از این رو شرکتهای بیمه طرح‌‌های متفاوت و متناسب با نیاز هر جامعه ارائه می‌دهند. آنچه ما در اینجا به آن اشاره می‌کنیم، تقسیم‌بندی مختلف بیمههای عمر بر اساس شرایط بیمه عمر و حق‌بیمه عمر است. حال آنکه هریک از این نمونه‌‌ها دارای زیر گروه‌‌های بسیار متفاوتی است.
- بیمههای تمام عمر
- بیمه عمر زمانی
- بیمههای مختلط پس انداز
- بیمههای مستمری
- بیمههای بازنشستگی
- بیمههای عمر گروهی
بیمههای تمام عمر
خطر فوت
در این نوع پوشش بیمهای، قرارداد برای تمام مدت عمر بیمه‌گذار بسته می‌شود، و حق‌بیمه نیز به طور سالانه پرداخت می‌گردد. سرمایه تعیین شده در صورت فوت بیمه‌شده به وراث قانونی او (ذی‌نفع) پرداخت می‌شود. البته می‌توان شرایط پرداخت حق‌بیمه را طوری تنظیم کرد که برای تمام عمر نباشد، بلکه با رسیدن بیمه‌گذار به سن بازنشستگی خاتمه پیدا کند.
بیمه عمر دارای انواع دیگری است از قبیل:
- بیمه تمام عمر با پرداخت حق‌بیمه در تمام طول قرارداد
- بیمه تمام عمر با پرداخت محدود حق‌بیمه
- بیمه عمر مشترک
بیمه عمر زمانی
این بیمهنامه به منظور پوشش خسارت فوت بیمه‌شده، در زمان اعتبار بیمهنامه، یعنی برای مدت معینی صادر می‌شود. در بیمه عمر (بیمه عمر ساده زمانی) در صورت فوت بیمه‌شده در طول مدت اعتبار قرارداد، قابل پرداخت است و در صورتی که بیمه‌شده تا پایان قرارداد در قید حیات باشد وجهی بابت تعهدات بیمه‌گر به بیمه‌گذار پرداخت نخواهد شد، و بیمه‌گر تعهدی نسبت به پرداخت سرمایه مندرج در بیمهنامه نخواهد داشت و حق‌بیمه‌‌ها قابل برگشت نیست. این گونه بیمه‌‌نامه‌‌ها برای مدت‌‌های کمتر از یک سال و تا چندین سال صادر می‌شود.
انواع دیگر بیمههای عمر زمانی به شرح زیر می‌باشد:
- بیمههای عمر زمانی قابل تبدیل
- بیمههای عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار)
- بیمههای عمر زمانی قابل تمدید
انواع دیگر بیمههای عمر زمانی به شرح زیر می‌باشد:
بیمههای عمر زمانی قابل تبدیل
بیمههای عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار)
بیمههای عمر زمانی قابل تمدید
بیمههای مختلط پس انداز
بیمههای مختلط پس انداز از انواع قرارداد بیمهای است که در آن بیمه‌گر متعهد می‌شود در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، در صورت فوت بیمه‌شده در طول مدت قرارداد بیمه و یا زنده بودن وی در پایان مدت بیمه، مبلغ بیمه را به ذی‌نفع مندرج در بیمهنامه پرداخت نماید. و به دلیل همین خصوصیت، بیمههای مختلط پس انداز از رایج ترین و پرفروش ترین بیمههای عمر محسوب می‌شود. این نوع بیمهنامه در دهه‌‌های اخیر به دلیل ارائه پوشش‌‌های مناسب در صورت فوت نابهنگام بیمه‌گذار برای بازماندگان او و همچنین به دلیل جنبه پس اندازی و ذخیره سازی آن برای مدتی که بیمه‌گذار در قید حیات است، از استقبال همگانی برخوردار شده است. این بیمهنامه دارای اشکال متفاوتی است که به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم:
بیمههای پس انداز سرمایه‌گذاری
بیمهنامه پس انداز با کاهش حق‌بیمه در سال‌‌های اول
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت فوت
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت حیات
بیمهنامه پس انداز با حق انتخاب
بیمههای مستمری
در این نوع از قرارداد بیمه، در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، بیمه‌گر پرداخت مستمری را برای مدت معین و یا تمام زمان حیات بیمه‌شده، تعهد می‌کند. این نوع بیمهنامه در کشورهای پیشرفته مورد استقبال و درخواست عامه مردم قرار گرفته است. به عبارت ساده تر بیمههای مستمری برای افرادی که می‌خواهند بهترین نتیجه را از پس انداز و سرمایه اندوخته در دوران حیات و فعالیت خود بگیرند، بسیار مناسب است. معمولا افرادی که مایل نیستند در دوران پیری و از کارافتادگی با مشکلات مالی مواجه شوند، رو به سوی بیمههای مستمری می‌آورند.
بیمههای مستمری دارای انواع متفاوتی به شرح زیر است:
مستمری با برگشت حق‌بیمه
مستمری متغیر
مستمری مضاعف
مستمری مخفف
مستمری با فاصله
مستمری بلافاصله
در بیمهنامههای مستمری، بر خلاف بیمههای عمر، ریسک عمر طولانی بیمه‌گذار براساس جدول مرگ و میر تحت پوشش قرار می‌گیرد.
بیمههای بازنشستگی
در این برهه از زمان که مشکلات تأمین منابع مالی و اقتصادی برای سالخوردگان مسئله‌ای مهم و رو به گسترش به شمار می‌رود، و باتوجه به این که امکان کار و فعالیت برای افراد بازنشسته و مسن کاهش می‌یابد؛ در حالی که همزمان نیازهای مادی و اقتصادی و درمانی آن‌‌ها رو به افزایش است، بیمههای بازنشستگی راه حلی برای تهیه یک درآمد اضافی برای روزهای پیری و ناتوانی است. بیمههای بازنشستگی خصوصی در تمام کشورهای پیشرفته جهان ریشه در توسعه اقتصادی و اجتماعی ساختار قرن بیستم دارد و هدف آن ایجاد پوشش اقتصادی برای انسان‌‌های پیر و از کارافتاده است. اگرچه صرفا وجود مشکلات اقتصادی نمی‌تواند توجیه کننده گسترش این گونه طرح‌‌ها باشد.
بیمههای عمر گروهی
این نوع بیمه یکی از پدیده‌‌‌های جدید در صنعت بیمه است و بیش از۶۰ تا ۷۰ سال از پیدایش آن نمی‌گذرد. بیمههای عمر گروهی در بین گروهها، انجمن‌‌ها و طبعا اعضای آن گروهها رواج دارد؛ به گونه‌‌ای که در سال‌‌های اخیر تشکل‌‌‌های کارگری، شرکتهای تجاری و ادارات و مؤسسات دولتی، تمایل زیادی برای عقد این نوع قرارداد بیمه عمر نشان داده اند. از دلایل گسترش بیمه عمر گروهی می‌توان به مزایای گسترده این نوع بیمه از جمله پائین تر بودن نرخ حق‌بیمه نسبت به بیمه عمر انفرادی، یکسان بودن نرخ کلیه افراد، و اصول و شیوه بیمه‌گری سهل تر، ساده تر و … اشاره کرد که موجب گرایش و تمایل هرچه بیشتر به این نوع بیمه‌شده است.
کلیه طرح‌‌های بیمه عمر که به طور خلاصه به آن‌‌ها اشاره کرده ایم، قابلیت ارائه گروهی را دارند. این گونه قراردادها توسط کارفرمایان با بیمه‌گران منعقد می‌شود و مدت آن معمولا یکساله است. نحوه تعیین سرمایه بیمهای معمولاً به صورت چند برابر حقوق ماهانه، یعنی ۳۰، ۶۰ یا ۱۲۰ برابر آن است.
حق‌بیمه عمر محاسبه نرخ حق‌بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بر اساس قانون برای محاسبه دقیق نرخ‌‌‌های حق‌بیمه عمر سه عنصر را باید مورد توجه قرار داد که عبارتند از:
جدول مرگ و میر
محاسبه حق‌بیمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلند مدت شرکتهای بیمه و محاسبات متعدد دیگر مربوط به بازار بیمه عمر مستلزم بهره گیری از جدول مرگ و میر مناسب است که باید منعکس کننده وضعیت کنونی و ادامه حیات جمعیت باشد. بیمه مرکزی موظف است حداقل هر پنج سال یک بار جدول مرگ و میر را به روز نماید.
نرخ سود فنی علی الحساب
حداکثر نرخ سود فنی برای دو سال اول مدت اعتبار بیمهنامه شانزده درصد، برای دو سال بعد سیزده درصد و برای دوره مازاد بر چهار سال اول آن ده درصد تعیین می‌گردد. نرخ سود فوق الذکر علی الحساب بوده و سود حاصل از مشارکت در منافع موضوع این آیین‌نامه نیز به آن افزوده می‌شود.
هزینههای اداری و بیمه گری
یکی از ملاک‌‌های تعیین نرخ حق‌بیمه عمر ، حداکثر هزینههای اداری ابلاغ شده توسط بیمه مرکزی است. این هزینه‌‌ها شامل هزینههای اجرایی، کارمزد و … شرکتهای بیمه می‌باشد و در بیمهنامههای مختلف مانند بیمهنامههای انفرادی و گروهی متفاوت است.
مزایا و شرایط بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بیمه عمر و سرمایه‌گذاری دارای مزایای بسیاری است. در این مبحث به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
معافیت مالیاتی
از مهمترین مزایا و شرایط بیمه عمر این است که، سرمایه بیمه عمر و سرمایه‌گذاری تحت هر شرایطی به هر میزان که باشد از پرداخت مالیات معاف می‌باشد، و مبلغ قابل پرداخت در صورت فوت به ذی‌نفع تابع قانون ارث نخواهد بود و مالیات بر ارث به آن تعلق نمی‌گیرد و بلافاصله پس از فوت بیمه‌شده سرمایه و اندوخته پرداخت می‌شود.
مطابق ماده ۱۳۶ قانون مالیات‌‌های مستقیم، سرمایه بیمه عمر و همچنین اندوخته حاصل از سرمایه‌گذاری‌‌های صورت گرفته، تماما از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
دریافت وام
از آنجایی که اندوخته و پس انداز فرد در بیمهنامه عمر با پرداخت حق‌بیمه شکل گرفته و دارائی بیمه‌گذار محسوب می‌شود، می‌توان اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
از نکات مثبت این وام می‌توان به امکان دریافت وام بدون ضامن و وثیقه اشاره کرد و نکته دیگر اینکه هنگام دریافت وام پوشش‌‌های بیمهای برای بیمه‌شده همچنان وجود خواهد داشت.
شرایط و میزان وام
پرداخت وام در کوتاه ترین زمان ممکن و بدون نیاز به هیچ گونه تشریفاتی صورت می‌گیرد.
می توان تا سقف ۹۰ درصد ارزش باز خریدی اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
نرخ تسهیلات وام ۴ درصد بیش از نرخ سود محاسباتی برای تشکیل سرمایه خواهد بود.
بیمه‌گذار دارای شرایط وام می‌تواند از اندوخته خود برداشت کند و به صندوق خود بازگرداند اما به همان مقدار برداشت از اندوخته او کسر می‌گردد.
مشخص کردن ذی‌نفع قرارداد بیمه
از دیگر مزایا و شرایط بیمه عمر می‌توان به این نکته اشاره کرد که، بیمه‌گذار حق دارد ذی‌نفع قرارداد را خود مشخص کند و در صورت تمایل هر سال آن را تغییر دهد.
انعطاف پذیری
شخص می‌تواند شرایط بیمه از جمله نحوه ی پرداخت، مبلغ پرداخت و … را خود تعیین کند، سرمایه و یا حق‌بیمه خود را به روش‌‌های مختلف پرداخت کند، و همچنین به هر میزان که مایل باشد مبلغ پرداختی سالیانه را افزایش دهد.
ضمانت‌نامه
بیمهنامه عمر و سرمایه‌گذاری به تدریج و با تشکیل اندوخته سرمایه‌گذاری تبدیل به یک ضمانت‌نامه معتبر مانند اسناد مالی و اعتباری در معاملات خواهد شد.
پوشش بیمه عمر در سطح جهان
با خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری، بیمه‌گذار در کل کشورهای دنیا تحت پوشش فوت، حادثه و درمان خواهد بود و پوشش این بیمهنامه در سطح جهانی می‌باشد. غیر از مناطق قطبی، استوا و مناطق جنگی.
فسخ
بیمه‌گر می‌تواند در هر زمان که بخواهد این بیمهنامه را فسخ کند و در تاریخ فسخ می‌تواند ارزش باز خریدی بیمهنامه خود را دریافت کند.
هماهنگ با تورم
سپرده‌‌های بانکی با گذشت زمان و در اثر تورم ارزش کمتری پیدا می‌کنند، به دلیل همین ویژگی هماهنگی با تورم در بیمهنامه عمر ایجاد شده است که به شیوه‌‌های زیر ممکن می‌باشد:
اولین راهکار افزایش حق‌بیمه متناسب با درصد تورم بین ۵ تا ۲۰ درصد هر سال نسبت به سال قبل و متناسب با آن افزایش سرمایه فوت و اندوخته.
راهکار بعدی افزایش حق‌بیمه با درصدی بیشتر از درصد افزایش سرمایه فوت است.
افزایش حق‌بیمه و ثابت نگه داشتن سرمایه فوت نیز راهکار دیگری برای هماهنگی با تورم می‌باشد.
از پایان سال سوم خودکشی بیمه‌شده نیز جزء حادثه محسوب می‌شود.
خطراتی که بیمه‌گر تعهدی در جبران خسارت آن ندارد
در بیمه عمر هم مانند سایر رشته‌‌های بیمه استثنائاتی وجود دارد که ریسک‌‌های زیر را در بر می‌گیرد:
خودکشی بیمه‌گذار در بیمه عمر
در بیمه خطر فوت، در صورتی که خودکشی با تصمیم قبلی فرد بیمه‌شده و با میل و اراده او باشد، از تعهد بیمه‌گر خارج است. در صورتی که خودکشی غیرعمدی باشد، بیمه‌گر تعهد خود را ایفا می‌کند. البته اگر خودکشی عمدی بعد از مدت معین (برای مثال بعد از سه سال اول قرارداد) رخ دهد، بیمه‌گر سرمایه بیمه‌شده را پرداخت می‌کند. اثبات خودکشی عمدی در طی این مدت به عهده بیمه‌گر است و ذی‌نفع قرارداد بیمه نیز می‌تواند غیر عمدی بودن خودکشی را اثبات کند و از مزایای بیمهنامه برخوردار شود.
قتل بیمه‌شده به دست ذی‌نفع (استفاده‌کننده)
در صورت قتل بیمه‌شده توسط یکی از ذی‌نفعان، آن فرد از دریافت سهمش از منافع بیمهنامه محروم خواهد شد اما سهام بقیه افراد ذی‌نفع پرداخت خواهد گردید. شرکت بیمه‌گر ریسک اتفاقی و احتمالی را بیمه می‌کند، بنابراین اگر استفاده کننده فرد بیمه‌شده را به قتل برساند ریسک از حالت اتفاقی خارج می‌شود و حتمی خواهد بود، که این امر قابل بیمه شدن نیست. در صورتی که استفاده کننده قصد دفاع مشروع داشته باشد، موجب محروم شدن وی از مزایای بیمه نخواهد شد.
جنگ
مطابق قوانین بیمه عمر، بیمه‌گر مسئول خسارت‌های ناشی از جنگ و شورش و … نخواهد بود مگر آن که خلاف آن در بیمهنامه قید شده باشد. این استثنا شدن دلایلی دارد که از جمله آن‌‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: ارزیابی ریسک جنگ برای بیمه‌گران مشکل و تا حدی ناممکن است، زیرا آثار جنگ بسیار متغیر و غیر قابل پیش بینی است. با وجود ورود انواع سلاح‌‌‌های مخرب به صحنه جنگ‌‌‌ها، امکان برآورد و پیش بینی عوارض ناشی از استفاده از این سلاح‌‌ها وجود ندارد. محاسبات فنی بیمه عمر بر اساس احتمالات است و برای محاسبه خطر جنگ به دلیل متغیر بودن عوامل مؤثر در آن بسیار مشکل است.
در صورتی که بیمه‌شده در کشوری که در حال جنگ است فوت شود، افراد استفاده کننده از منافع بیمهنامه باید ثابت کنند که فوت او به دلیل ورود به عملیات جنگی نبوده و بیمه او نباید به حالت تعلیق درآمده باشد، در غیر این صورت شرکت فقط اندوخته بیمه او را پرداخت خواهد کرد.
فعالیت‌‌های خطرناک
چنانچه بیمه‌شده در اثر پروازهای اکتشافی و هر نوع تمرین و آموزش غواصی، پرواز هوایی، پرش با چتر نجات (سقوط آزاد)، هدایت کایت و یا سایر وسایل پرواز بدون موتور فوت شود، سرمایه فوت قابل پرداخت نمی‌باشد.
تشعشعات هسته ای
چنانچه بیمه‌شده در اثر انفجار یا تشعشعات هسته‌ای و … ناشی از آن فوت کند.
بیماری
افراد با پرداخت حق‌بیمه اضافه می‌توانند پوشش بیماری‌‌های خاص را خریداری نموده و از مزایای این طرح استفاده نمایند. چنانچه بیمه‌شده در طول مدت بیمهنامه به دلیل هرگونه عارضه جسمی و یا اختلال در عملکرد طبیعی اعضا بدن که در اثر بروز سرطان، سکته قلبی، سکته مغزی، جراحی عروق قلبی (کرونر) و پیوند اعضای اصلی بدن بر طبق تشخیص پزشک معتمد شرکت دچار شده باشد، البته این پوشش مشروط بر ابتلای بیمه‌شده به این بیماری‌‌ها قبل از سن ۶۰ سالگی و بعد از عقد قرارداد بیمه عمر می‌باشد.
در صورتی که بیمه‌شده در اثر بیماری ایدز یا هپاتیت در دو سال اول قرارداد فوت شود و یا در طول مدت قرارداد، اعتیاد به مواد الکلی یا مواد مخدر داشته باشد، تنها اندوخته بیمه پرداخت خواهد شد.
خروج غیرقانونی
درصورتی که بیمه‌شده به صورت غیرقانونی و یا بدون روادید از کشور خارج شود، سرمایه بیمهنامه قابل پرداخت نخواهد بود.
بیمه عمر خطر مسافرت هوایی
خطرات ناشی از پرواز هوایی در صورتی تحت پوشش بیمه عمر قرار می‌گیرد که فرد به عنوان مسافر عادی و در خطوط حمل و نقل تجاری مجاز مسافرت کند.
انواع دیگر بیمههای عمر زمانی به شرح زیر می‌باشد:
بیمههای عمر زمانی قابل تبدیل
بیمههای عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار)
بیمههای عمر زمانی قابل تمدید
بیمههای مختلط پس انداز
بیمههای مختلط پس انداز از انواع قرارداد بیمهای است که در آن بیمه‌گر متعهد می‌شود در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، در صورت فوت بیمه‌شده در طول مدت قرارداد بیمه و یا زنده بودن وی در پایان مدت بیمه، مبلغ بیمه را به ذی‌نفع مندرج در بیمهنامه پرداخت نماید. و به دلیل همین خصوصیت، بیمههای مختلط پس انداز از رایج ترین و پرفروش ترین بیمههای عمر محسوب می‌شود. این نوع بیمهنامه در دهه‌‌های اخیر به دلیل ارائه پوشش‌‌های مناسب در صورت فوت نابهنگام بیمه‌گذار برای بازماندگان او و همچنین به دلیل جنبه پس اندازی و ذخیره سازی آن برای مدتی که بیمه‌گذار در قید حیات است، از استقبال همگانی برخوردار شده است. این بیمهنامه دارای اشکال متفاوتی است که به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم:
بیمههای پس انداز سرمایه‌گذاری
بیمهنامه پس انداز با کاهش حق‌بیمه در سال‌‌های اول
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت فوت
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت حیات
بیمهنامه پس انداز با حق انتخاب
بیمههای مستمری
در این نوع از قرارداد بیمه، در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، بیمه‌گر پرداخت مستمری را برای مدت معین و یا تمام زمان حیات بیمه‌شده، تعهد می‌کند. این نوع بیمهنامه در کشورهای پیشرفته مورد استقبال و درخواست عامه مردم قرار گرفته است. به عبارت ساده تر بیمههای مستمری برای افرادی که می‌خواهند بهترین نتیجه را از پس انداز و سرمایه اندوخته در دوران حیات و فعالیت خود بگیرند، بسیار مناسب است. معمولا افرادی که مایل نیستند در دوران پیری و از کارافتادگی با مشکلات مالی مواجه شوند، رو به سوی بیمههای مستمری می‌آورند.
بیمههای مستمری دارای انواع متفاوتی به شرح زیر است:
مستمری با برگشت حق‌بیمه
مستمری متغیر
مستمری مضاعف
مستمری مخفف
مستمری با فاصله
مستمری بلافاصله
در بیمهنامههای مستمری، بر خلاف بیمههای عمر، ریسک عمر طولانی بیمه‌گذار براساس جدول مرگ و میر تحت پوشش قرار می‌گیرد.
بیمههای بازنشستگی
در این برهه از زمان که مشکلات تأمین منابع مالی و اقتصادی برای سالخوردگان مسئله‌ای مهم و رو به گسترش به شمار می‌رود، و باتوجه به این که امکان کار و فعالیت برای افراد بازنشسته و مسن کاهش می‌یابد؛ در حالی که همزمان نیازهای مادی و اقتصادی و درمانی آن‌‌ها رو به افزایش است، بیمههای بازنشستگی راه حلی برای تهیه یک درآمد اضافی برای روزهای پیری و ناتوانی است. بیمههای بازنشستگی خصوصی در تمام کشورهای پیشرفته جهان ریشه در توسعه اقتصادی و اجتماعی ساختار قرن بیستم دارد و هدف آن ایجاد پوشش اقتصادی برای انسان‌‌های پیر و از کارافتاده است. اگرچه صرفا وجود مشکلات اقتصادی نمی‌تواند توجیه کننده گسترش این گونه طرح‌‌ها باشد.
بیمههای عمر گروهی
این نوع بیمه یکی از پدیده‌‌‌های جدید در صنعت بیمه است و بیش از۶۰ تا ۷۰ سال از پیدایش آن نمی‌گذرد. بیمههای عمر گروهی در بین گروهها، انجمن‌‌ها و طبعا اعضای آن گروهها رواج دارد؛ به گونه‌‌ای که در سال‌‌های اخیر تشکل‌‌‌های کارگری، شرکتهای تجاری و ادارات و مؤسسات دولتی، تمایل زیادی برای عقد این نوع قرارداد بیمه عمر نشان داده اند. از دلایل گسترش بیمه عمر گروهی می‌توان به مزایای گسترده این نوع بیمه از جمله پائین تر بودن نرخ حق‌بیمه نسبت به بیمه عمر انفرادی، یکسان بودن نرخ کلیه افراد، و اصول و شیوه بیمه‌گری سهل تر، ساده تر و … اشاره کرد که موجب گرایش و تمایل هرچه بیشتر به این نوع بیمه‌شده است.
کلیه طرح‌‌های بیمه عمر که به طور خلاصه به آن‌‌ها اشاره کرده ایم، قابلیت ارائه گروهی را دارند. این گونه قراردادها توسط کارفرمایان با بیمه‌گران منعقد می‌شود و مدت آن معمولا یکساله است. نحوه تعیین سرمایه بیمهای معمولاً به صورت چند برابر حقوق ماهانه، یعنی ۳۰، ۶۰ یا ۱۲۰ برابر آن است.
حق‌بیمه عمر محاسبه نرخ حق‌بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بر اساس قانون برای محاسبه دقیق نرخ‌‌‌های حق‌بیمه عمر سه عنصر را باید مورد توجه قرار داد که عبارتند از:
جدول مرگ و میر
محاسبه حق‌بیمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلند مدت شرکتهای بیمه و محاسبات متعدد دیگر مربوط به بازار بیمه عمر مستلزم بهره گیری از جدول مرگ و میر مناسب است که باید منعکس کننده وضعیت کنونی و ادامه حیات جمعیت باشد. بیمه مرکزی موظف است حداقل هر پنج سال یک بار جدول مرگ و میر را به روز نماید.
نرخ سود فنی علی الحساب
حداکثر نرخ سود فنی برای دو سال اول مدت اعتبار بیمهنامه شانزده درصد، برای دو سال بعد سیزده درصد و برای دوره مازاد بر چهار سال اول آن ده درصد تعیین می‌گردد. نرخ سود فوق الذکر علی الحساب بوده و سود حاصل از مشارکت در منافع موضوع این آیین‌نامه نیز به آن افزوده می‌شود.
هزینههای اداری و بیمه گری
یکی از ملاک‌‌های تعیین نرخ حق‌بیمه عمر ، حداکثر هزینههای اداری ابلاغ شده توسط بیمه مرکزی است. این هزینه‌‌ها شامل هزینههای اجرایی، کارمزد و … شرکتهای بیمه می‌باشد و در بیمهنامههای مختلف مانند بیمهنامههای انفرادی و گروهی متفاوت است.
مزایا و شرایط بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بیمه عمر و سرمایه‌گذاری دارای مزایای بسیاری است. در این مبحث به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
معافیت مالیاتی
از مهمترین مزایا و شرایط بیمه عمر این است که، سرمایه بیمه عمر و سرمایه‌گذاری تحت هر شرایطی به هر میزان که باشد از پرداخت مالیات معاف می‌باشد، و مبلغ قابل پرداخت در صورت فوت به ذی‌نفع تابع قانون ارث نخواهد بود و مالیات بر ارث به آن تعلق نمی‌گیرد و بلافاصله پس از فوت بیمه‌شده سرمایه و اندوخته پرداخت می‌شود.
مطابق ماده ۱۳۶ قانون مالیات‌‌های مستقیم، سرمایه بیمه عمر و همچنین اندوخته حاصل از سرمایه‌گذاری‌‌های صورت گرفته، تماما از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
دریافت وام
از آنجایی که اندوخته و پس انداز فرد در بیمهنامه عمر با پرداخت حق‌بیمه شکل گرفته و دارائی بیمه‌گذار محسوب می‌شود، می‌توان اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
از نکات مثبت این وام می‌توان به امکان دریافت وام بدون ضامن و وثیقه اشاره کرد و نکته دیگر اینکه هنگام دریافت وام پوشش‌‌های بیمهای برای بیمه‌شده همچنان وجود خواهد داشت.
شرایط و میزان وام
پرداخت وام در کوتاه ترین زمان ممکن و بدون نیاز به هیچ گونه تشریفاتی صورت می‌گیرد.
می توان تا سقف ۹۰ درصد ارزش باز خریدی اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
نرخ تسهیلات وام ۴ درصد بیش از نرخ سود محاسباتی برای تشکیل سرمایه خواهد بود.
بیمه‌گذار دارای شرایط وام می‌تواند از اندوخته خود برداشت کند و به صندوق خود بازگرداند اما به همان مقدار برداشت از اندوخته او کسر می‌گردد.
مشخص کردن ذی‌نفع قرارداد بیمه
از دیگر مزایا و شرایط بیمه عمر می‌توان به این نکته اشاره کرد که، بیمه‌گذار حق دارد ذی‌نفع قرارداد را خود مشخص کند و در صورت تمایل هر سال آن را تغییر دهد.
انعطاف پذیری
شخص می‌تواند شرایط بیمه از جمله نحوه ی پرداخت، مبلغ پرداخت و … را خود تعیین کند، سرمایه و یا حق‌بیمه خود را به روش‌‌های مختلف پرداخت کند، و همچنین به هر میزان که مایل باشد مبلغ پرداختی سالیانه را افزایش دهد.
ضمانت‌نامه
بیمهنامه عمر و سرمایه‌گذاری به تدریج و با تشکیل اندوخته سرمایه‌گذاری تبدیل به یک ضمانت‌نامه معتبر مانند اسناد مالی و اعتباری در معاملات خواهد شد.
پوشش بیمه عمر در سطح جهان
با خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری، بیمه‌گذار در کل کشورهای دنیا تحت پوشش فوت، حادثه و درمان خواهد بود و پوشش این بیمهنامه در سطح جهانی می‌باشد. غیر از مناطق قطبی، استوا و مناطق جنگی.
فسخ
بیمه‌گر می‌تواند در هر زمان که بخواهد این بیمهنامه را فسخ کند و در تاریخ فسخ می‌تواند ارزش باز خریدی بیمهنامه خود را دریافت کند.
هماهنگ با تورم
سپرده‌‌های بانکی با گذشت زمان و در اثر تورم ارزش کمتری پیدا می‌کنند، به دلیل همین ویژگی هماهنگی با تورم در بیمهنامه عمر ایجاد شده است که به شیوه‌‌های زیر ممکن می‌باشد:
اولین راهکار افزایش حق‌بیمه متناسب با درصد تورم بین ۵ تا ۲۰ درصد هر سال نسبت به سال قبل و متناسب با آن افزایش سرمایه فوت و اندوخته.
راهکار بعدی افزایش حق‌بیمه با درصدی بیشتر از درصد افزایش سرمایه فوت است.
افزایش حق‌بیمه و ثابت نگه داشتن سرمایه فوت نیز راهکار دیگری برای هماهنگی با تورم می‌باشد.
از پایان سال سوم خودکشی بیمه‌شده نیز جزء حادثه محسوب می‌شود.
خطراتی که بیمه‌گر تعهدی در جبران خسارت آن ندارد
در بیمه عمر هم مانند سایر رشته‌‌های بیمه استثنائاتی وجود دارد که ریسک‌‌های زیر را در بر می‌گیرد:
خودکشی بیمه‌گذار در بیمه عمر
در بیمه خطر فوت، در صورتی که خودکشی با تصمیم قبلی فرد بیمه‌شده و با میل و اراده او باشد، از تعهد بیمه‌گر خارج است. در صورتی که خودکشی غیرعمدی باشد، بیمه‌گر تعهد خود را ایفا می‌کند. البته اگر خودکشی عمدی بعد از مدت معین (برای مثال بعد از سه سال اول قرارداد) رخ دهد، بیمه‌گر سرمایه بیمه‌شده را پرداخت می‌کند. اثبات خودکشی عمدی در طی این مدت به عهده بیمه‌گر است و ذی‌نفع قرارداد بیمه نیز می‌تواند غیر عمدی بودن خودکشی را اثبات کند و از مزایای بیمهنامه برخوردار شود.
قتل بیمه‌شده به دست ذی‌نفع (استفاده‌کننده)
در صورت قتل بیمه‌شده توسط یکی از ذی‌نفعان، آن فرد از دریافت سهمش از منافع بیمهنامه محروم خواهد شد اما سهام بقیه افراد ذی‌نفع پرداخت خواهد گردید. شرکت بیمه‌گر ریسک اتفاقی و احتمالی را بیمه می‌کند، بنابراین اگر استفاده کننده فرد بیمه‌شده را به قتل برساند ریسک از حالت اتفاقی خارج می‌شود و حتمی خواهد بود، که این امر قابل بیمه شدن نیست. در صورتی که استفاده کننده قصد دفاع مشروع داشته باشد، موجب محروم شدن وی از مزایای بیمه نخواهد شد.
جنگ
مطابق قوانین بیمه عمر، بیمه‌گر مسئول خسارت‌های ناشی از جنگ و شورش و … نخواهد بود مگر آن که خلاف آن در بیمهنامه قید شده باشد. این استثنا شدن دلایلی دارد که از جمله آن‌‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: ارزیابی ریسک جنگ برای بیمه‌گران مشکل و تا حدی ناممکن است، زیرا آثار جنگ بسیار متغیر و غیر قابل پیش بینی است. با وجود ورود انواع سلاح‌‌‌های مخرب به صحنه جنگ‌‌‌ها، امکان برآورد و پیش بینی عوارض ناشی از استفاده از این سلاح‌‌ها وجود ندارد. محاسبات فنی بیمه عمر بر اساس احتمالات است و برای محاسبه خطر جنگ به دلیل متغیر بودن عوامل مؤثر در آن بسیار مشکل است.
در صورتی که بیمه‌شده در کشوری که در حال جنگ است فوت شود، افراد استفاده کننده از منافع بیمهنامه باید ثابت کنند که فوت او به دلیل ورود به عملیات جنگی نبوده و بیمه او نباید به حالت تعلیق درآمده باشد، در غیر این صورت شرکت فقط اندوخته بیمه او را پرداخت خواهد کرد.
فعالیت‌‌های خطرناک
چنانچه بیمه‌شده در اثر پروازهای اکتشافی و هر نوع تمرین و آموزش غواصی، پرواز هوایی، پرش با چتر نجات (سقوط آزاد)، هدایت کایت و یا سایر وسایل پرواز بدون موتور فوت شود، سرمایه فوت قابل پرداخت نمی‌باشد.
تشعشعات هسته ای
چنانچه بیمه‌شده در اثر انفجار یا تشعشعات هسته‌ای و … ناشی از آن فوت کند.
بیماری
افراد با پرداخت حق‌بیمه اضافه می‌توانند پوشش بیماری‌‌های خاص را خریداری نموده و از مزایای این طرح استفاده نمایند. چنانچه بیمه‌شده در طول مدت بیمهنامه به دلیل هرگونه عارضه جسمی و یا اختلال در عملکرد طبیعی اعضا بدن که در اثر بروز سرطان، سکته قلبی، سکته مغزی، جراحی عروق قلبی (کرونر) و پیوند اعضای اصلی بدن بر طبق تشخیص پزشک معتمد شرکت دچار شده باشد، البته این پوشش مشروط بر ابتلای بیمه‌شده به این بیماری‌‌ها قبل از سن ۶۰ سالگی و بعد از عقد قرارداد بیمه عمر می‌باشد.
در صورتی که بیمه‌شده در اثر بیماری ایدز یا هپاتیت در دو سال اول قرارداد فوت شود و یا در طول مدت قرارداد، اعتیاد به مواد الکلی یا مواد مخدر داشته باشد، تنها اندوخته بیمه پرداخت خواهد شد.
خروج غیرقانونی
درصورتی که بیمه‌شده به صورت غیرقانونی و یا بدون روادید از کشور خارج شود، سرمایه بیمهنامه قابل پرداخت نخواهد بود.
بیمه عمر خطر مسافرت هوایی
خطرات ناشی از پرواز هوایی در صورتی تحت پوشش بیمه عمر قرار می‌گیرد که فرد به عنوان مسافر عادی و در خطوط حمل و نقل تجاری مجاز مسافرت کند.
بیمه‌شده بدون اطلاع قبلی و پرداخت حق‌بیمه اضافی می‌تواند به تمام مناطق دنیا به استثنای مناطق حاره و قطبی مسافرت و اقامت نماید. در صورتی که بیمه‌شده بخواهد به مناطق قطبی و حاره‌ای مسافرت یا در آنجا اقامت نماید، باید اضافه نرخ تعیین شده از طرف بیمه‌گر را پرداخت نماید و در غیر این صورت تعهدات شرکت به نسبت حق‌بیمه اضافی کاهش می‌یابد.
بیمه‌شده بدون اطلاع قبلی و پرداخت حق‌بیمه اضافی می‌تواند به تمام مناطق دنیا به استثنای مناطق حاره و قطبی مسافرت و اقامت نماید. در صورتی که بیمه‌شده بخواهد به مناطق قطبی و حاره‌ای مسافرت یا در آنجا اقامت نماید، باید اضافه نرخ تعیین شده از طرف بیمه‌گر را پرداخت نماید و در غیر این صورت تعهدات شرکت به نسبت حق‌بیمه اضافی کاهش می‌یابد.
انواع دیگر بیمههای عمر زمانی به شرح زیر می‌باشد:
بیمههای عمر زمانی قابل تبدیل
بیمههای عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار)
بیمههای عمر زمانی قابل تمدید
بیمههای مختلط پس انداز
بیمههای مختلط پس انداز از انواع قرارداد بیمهای است که در آن بیمه‌گر متعهد می‌شود در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، در صورت فوت بیمه‌شده در طول مدت قرارداد بیمه و یا زنده بودن وی در پایان مدت بیمه، مبلغ بیمه را به ذی‌نفع مندرج در بیمهنامه پرداخت نماید. و به دلیل همین خصوصیت، بیمههای مختلط پس انداز از رایج ترین و پرفروش ترین بیمههای عمر محسوب می‌شود. این نوع بیمهنامه در دهه‌‌های اخیر به دلیل ارائه پوشش‌‌های مناسب در صورت فوت نابهنگام بیمه‌گذار برای بازماندگان او و همچنین به دلیل جنبه پس اندازی و ذخیره سازی آن برای مدتی که بیمه‌گذار در قید حیات است، از استقبال همگانی برخوردار شده است. این بیمهنامه دارای اشکال متفاوتی است که به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم:
بیمههای پس انداز سرمایه‌گذاری
بیمهنامه پس انداز با کاهش حق‌بیمه در سال‌‌های اول
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت فوت
بیمهنامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت حیات
بیمهنامه پس انداز با حق انتخاب
بیمههای مستمری
در این نوع از قرارداد بیمه، در ازای پرداخت حق‌بیمه توسط بیمه‌گذار، بیمه‌گر پرداخت مستمری را برای مدت معین و یا تمام زمان حیات بیمه‌شده، تعهد می‌کند. این نوع بیمهنامه در کشورهای پیشرفته مورد استقبال و درخواست عامه مردم قرار گرفته است. به عبارت ساده تر بیمههای مستمری برای افرادی که می‌خواهند بهترین نتیجه را از پس انداز و سرمایه اندوخته در دوران حیات و فعالیت خود بگیرند، بسیار مناسب است. معمولا افرادی که مایل نیستند در دوران پیری و از کارافتادگی با مشکلات مالی مواجه شوند، رو به سوی بیمههای مستمری می‌آورند.
بیمههای مستمری دارای انواع متفاوتی به شرح زیر است:
مستمری با برگشت حق‌بیمه
مستمری متغیر
مستمری مضاعف
مستمری مخفف
مستمری با فاصله
مستمری بلافاصله
در بیمهنامههای مستمری، بر خلاف بیمههای عمر، ریسک عمر طولانی بیمه‌گذار براساس جدول مرگ و میر تحت پوشش قرار می‌گیرد.
بیمههای بازنشستگی
در این برهه از زمان که مشکلات تأمین منابع مالی و اقتصادی برای سالخوردگان مسئله‌ای مهم و رو به گسترش به شمار می‌رود، و باتوجه به این که امکان کار و فعالیت برای افراد بازنشسته و مسن کاهش می‌یابد؛ در حالی که همزمان نیازهای مادی و اقتصادی و درمانی آن‌‌ها رو به افزایش است، بیمههای بازنشستگی راه حلی برای تهیه یک درآمد اضافی برای روزهای پیری و ناتوانی است. بیمههای بازنشستگی خصوصی در تمام کشورهای پیشرفته جهان ریشه در توسعه اقتصادی و اجتماعی ساختار قرن بیستم دارد و هدف آن ایجاد پوشش اقتصادی برای انسان‌‌های پیر و از کارافتاده است. اگرچه صرفا وجود مشکلات اقتصادی نمی‌تواند توجیه کننده گسترش این گونه طرح‌‌ها باشد.
بیمههای عمر گروهی
این نوع بیمه یکی از پدیده‌‌‌های جدید در صنعت بیمه است و بیش از۶۰ تا ۷۰ سال از پیدایش آن نمی‌گذرد. بیمههای عمر گروهی در بین گروهها، انجمن‌‌ها و طبعا اعضای آن گروهها رواج دارد؛ به گونه‌‌ای که در سال‌‌های اخیر تشکل‌‌‌های کارگری، شرکتهای تجاری و ادارات و مؤسسات دولتی، تمایل زیادی برای عقد این نوع قرارداد بیمه عمر نشان داده اند. از دلایل گسترش بیمه عمر گروهی می‌توان به مزایای گسترده این نوع بیمه از جمله پائین تر بودن نرخ حق‌بیمه نسبت به بیمه عمر انفرادی، یکسان بودن نرخ کلیه افراد، و اصول و شیوه بیمه‌گری سهل تر، ساده تر و … اشاره کرد که موجب گرایش و تمایل هرچه بیشتر به این نوع بیمه‌شده است.
کلیه طرح‌‌های بیمه عمر که به طور خلاصه به آن‌‌ها اشاره کرده ایم، قابلیت ارائه گروهی را دارند. این گونه قراردادها توسط کارفرمایان با بیمه‌گران منعقد می‌شود و مدت آن معمولا یکساله است. نحوه تعیین سرمایه بیمهای معمولاً به صورت چند برابر حقوق ماهانه، یعنی ۳۰، ۶۰ یا ۱۲۰ برابر آن است.
حق‌بیمه عمر محاسبه نرخ حق‌بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بر اساس قانون برای محاسبه دقیق نرخ‌‌‌های حق‌بیمه عمر سه عنصر را باید مورد توجه قرار داد که عبارتند از:
جدول مرگ و میر
محاسبه حق‌بیمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلند مدت شرکتهای بیمه و محاسبات متعدد دیگر مربوط به بازار بیمه عمر مستلزم بهره گیری از جدول مرگ و میر مناسب است که باید منعکس کننده وضعیت کنونی و ادامه حیات جمعیت باشد. بیمه مرکزی موظف است حداقل هر پنج سال یک بار جدول مرگ و میر را به روز نماید.
نرخ سود فنی علی الحساب
حداکثر نرخ سود فنی برای دو سال اول مدت اعتبار بیمهنامه شانزده درصد، برای دو سال بعد سیزده درصد و برای دوره مازاد بر چهار سال اول آن ده درصد تعیین می‌گردد. نرخ سود فوق الذکر علی الحساب بوده و سود حاصل از مشارکت در منافع موضوع این آیین‌نامه نیز به آن افزوده می‌شود.
هزینههای اداری و بیمه گری
یکی از ملاک‌‌های تعیین نرخ حق‌بیمه عمر ، حداکثر هزینههای اداری ابلاغ شده توسط بیمه مرکزی است. این هزینه‌‌ها شامل هزینههای اجرایی، کارمزد و … شرکتهای بیمه می‌باشد و در بیمهنامههای مختلف مانند بیمهنامههای انفرادی و گروهی متفاوت است.
مزایا و شرایط بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
بیمه عمر و سرمایه‌گذاری دارای مزایای بسیاری است. در این مبحث به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
معافیت مالیاتی
از مهمترین مزایا و شرایط بیمه عمر این است که، سرمایه بیمه عمر و سرمایه‌گذاری تحت هر شرایطی به هر میزان که باشد از پرداخت مالیات معاف می‌باشد، و مبلغ قابل پرداخت در صورت فوت به ذی‌نفع تابع قانون ارث نخواهد بود و مالیات بر ارث به آن تعلق نمی‌گیرد و بلافاصله پس از فوت بیمه‌شده سرمایه و اندوخته پرداخت می‌شود.
مطابق ماده ۱۳۶ قانون مالیات‌‌های مستقیم، سرمایه بیمه عمر و همچنین اندوخته حاصل از سرمایه‌گذاری‌‌های صورت گرفته، تماما از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
دریافت وام
از آنجایی که اندوخته و پس انداز فرد در بیمهنامه عمر با پرداخت حق‌بیمه شکل گرفته و دارائی بیمه‌گذار محسوب می‌شود، می‌توان اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
از نکات مثبت این وام می‌توان به امکان دریافت وام بدون ضامن و وثیقه اشاره کرد و نکته دیگر اینکه هنگام دریافت وام پوشش‌‌های بیمهای برای بیمه‌شده همچنان وجود خواهد داشت.
شرایط و میزان وام
پرداخت وام در کوتاه ترین زمان ممکن و بدون نیاز به هیچ گونه تشریفاتی صورت می‌گیرد.
می توان تا سقف ۹۰ درصد ارزش باز خریدی اندوخته بیمهنامه را به صورت وام دریافت کرد.
نرخ تسهیلات وام ۴ درصد بیش از نرخ سود محاسباتی برای تشکیل سرمایه خواهد بود.
بیمه‌گذار دارای شرایط وام می‌تواند از اندوخته خود برداشت کند و به صندوق خود بازگرداند اما به همان مقدار برداشت از اندوخته او کسر می‌گردد.
مشخص کردن ذی‌نفع قرارداد بیمه
از دیگر مزایا و شرایط بیمه عمر می‌توان به این نکته اشاره کرد که، بیمه‌گذار حق دارد ذی‌نفع قرارداد را خود مشخص کند و در صورت تمایل هر سال آن را تغییر دهد.
انعطاف پذیری
شخص می‌تواند شرایط بیمه از جمله نحوه ی پرداخت، مبلغ پرداخت و … را خود تعیین کند، سرمایه و یا حق‌بیمه خود را به روش‌‌های مختلف پرداخت کند، و همچنین به هر میزان که مایل باشد مبلغ پرداختی سالیانه را افزایش دهد.
ضمانت‌نامه
بیمهنامه عمر و سرمایه‌گذاری به تدریج و با تشکیل اندوخته سرمایه‌گذاری تبدیل به یک ضمانت‌نامه معتبر مانند اسناد مالی و اعتباری در معاملات خواهد شد.
پوشش بیمه عمر در سطح جهان
با خرید بیمه عمر و سرمایه‌گذاری، بیمه‌گذار در کل کشورهای دنیا تحت پوشش فوت، حادثه و درمان خواهد بود و پوشش این بیمهنامه در سطح جهانی می‌باشد. غیر از مناطق قطبی، استوا و مناطق جنگی.
فسخ
بیمه‌گر می‌تواند در هر زمان که بخواهد این بیمهنامه را فسخ کند و در تاریخ فسخ می‌تواند ارزش باز خریدی بیمهنامه خود را دریافت کند.
هماهنگ با تورم
سپرده‌‌های بانکی با گذشت زمان و در اثر تورم ارزش کمتری پیدا می‌کنند، به دلیل همین ویژگی هماهنگی با تورم در بیمهنامه عمر ایجاد شده است که به شیوه‌‌های زیر ممکن می‌باشد:
اولین راهکار افزایش حق‌بیمه متناسب با درصد تورم بین ۵ تا ۲۰ درصد هر سال نسبت به سال قبل و متناسب با آن افزایش سرمایه فوت و اندوخته.
راهکار بعدی افزایش حق‌بیمه با درصدی بیشتر از درصد افزایش سرمایه فوت است.
افزایش حق‌بیمه و ثابت نگه داشتن سرمایه فوت نیز راهکار دیگری برای هماهنگی با تورم می‌باشد.
از پایان سال سوم خودکشی بیمه‌شده نیز جزء حادثه محسوب می‌شود.
خطراتی که بیمه‌گر تعهدی در جبران خسارت آن ندارد
در بیمه عمر هم مانند سایر رشته‌‌های بیمه استثنائاتی وجود دارد که ریسک‌‌های زیر را در بر می‌گیرد:
خودکشی بیمه‌گذار در بیمه عمر
در بیمه خطر فوت، در صورتی که خودکشی با تصمیم قبلی فرد بیمه‌شده و با میل و اراده او باشد، از تعهد بیمه‌گر خارج است. در صورتی که خودکشی غیرعمدی باشد، بیمه‌گر تعهد خود را ایفا می‌کند. البته اگر خودکشی عمدی بعد از مدت معین (برای مثال بعد از سه سال اول قرارداد) رخ دهد، بیمه‌گر سرمایه بیمه‌شده را پرداخت می‌کند. اثبات خودکشی عمدی در طی این مدت به عهده بیمه‌گر است و ذی‌نفع قرارداد بیمه نیز می‌تواند غیر عمدی بودن خودکشی را اثبات کند و از مزایای بیمهنامه برخوردار شود.
قتل بیمه‌شده به دست ذی‌نفع (استفاده‌کننده)
در صورت قتل بیمه‌شده توسط یکی از ذی‌نفعان، آن فرد از دریافت سهمش از منافع بیمهنامه محروم خواهد شد اما سهام بقیه افراد ذی‌نفع پرداخت خواهد گردید. شرکت بیمه‌گر ریسک اتفاقی و احتمالی را بیمه می‌کند، بنابراین اگر استفاده کننده فرد بیمه‌شده را به قتل برساند ریسک از حالت اتفاقی خارج می‌شود و حتمی خواهد بود، که این امر قابل بیمه شدن نیست. در صورتی که استفاده کننده قصد دفاع مشروع داشته باشد، موجب محروم شدن وی از مزایای بیمه نخواهد شد.
جنگ
مطابق قوانین بیمه عمر، بیمه‌گر مسئول خسارت‌های ناشی از جنگ و شورش و … نخواهد بود مگر آن که خلاف آن در بیمهنامه قید شده باشد. این استثنا شدن دلایلی دارد که از جمله آن‌‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: ارزیابی ریسک جنگ برای بیمه‌گران مشکل و تا حدی ناممکن است، زیرا آثار جنگ بسیار متغیر و غیر قابل پیش بینی است. با وجود ورود انواع سلاح‌‌‌های مخرب به صحنه جنگ‌‌‌ها، امکان برآورد و پیش بینی عوارض ناشی از استفاده از این سلاح‌‌ها وجود ندارد. محاسبات فنی بیمه عمر بر اساس احتمالات است و برای محاسبه خطر جنگ به دلیل متغیر بودن عوامل مؤثر در آن بسیار مشکل است.
در صورتی که بیمه‌شده در کشوری که در حال جنگ است فوت شود، افراد استفاده کننده از منافع بیمهنامه باید ثابت کنند که فوت او به دلیل ورود به عملیات جنگی نبوده و بیمه او نباید به حالت تعلیق درآمده باشد، در غیر این صورت شرکت فقط اندوخته بیمه او را پرداخت خواهد کرد.
فعالیت‌‌های خطرناک
چنانچه بیمه‌شده در اثر پروازهای اکتشافی و هر نوع تمرین و آموزش غواصی، پرواز هوایی، پرش با چتر نجات (سقوط آزاد)، هدایت کایت و یا سایر وسایل پرواز بدون موتور فوت شود، سرمایه فوت قابل پرداخت نمی‌باشد.
تشعشعات هسته ای
چنانچه بیمه‌شده در اثر انفجار یا تشعشعات هسته‌ای و … ناشی از آن فوت کند.
بیماری
افراد با پرداخت حق‌بیمه اضافه می‌توانند پوشش بیماری‌‌های خاص را خریداری نموده و از مزایای این طرح استفاده نمایند. چنانچه بیمه‌شده در طول مدت بیمهنامه به دلیل هرگونه عارضه جسمی و یا اختلال در عملکرد طبیعی اعضا بدن که در اثر بروز سرطان، سکته قلبی، سکته مغزی، جراحی عروق قلبی (کرونر) و پیوند اعضای اصلی بدن بر طبق تشخیص پزشک معتمد شرکت دچار شده باشد، البته این پوشش مشروط بر ابتلای بیمه‌شده به این بیماری‌‌ها قبل از سن ۶۰ سالگی و بعد از عقد قرارداد بیمه عمر می‌باشد.
در صورتی که بیمه‌شده در اثر بیماری ایدز یا هپاتیت در دو سال اول قرارداد فوت شود و یا در طول مدت قرارداد، اعتیاد به مواد الکلی یا مواد مخدر داشته باشد، تنها اندوخته بیمه پرداخت خواهد شد.
خروج غیرقانونی
درصورتی که بیمه‌شده به صورت غیرقانونی و یا بدون روادید از کشور خارج شود، سرمایه بیمهنامه قابل پرداخت نخواهد بود.
بیمه عمر خطر مسافرت هوایی
خطرات ناشی از پرواز هوایی در صورتی تحت پوشش بیمه عمر قرار می‌گیرد که فرد به عنوان مسافر عادی و در خطوط حمل و نقل تجاری مجاز مسافرت کند.
بیمه‌شده بدون اطلاع قبلی و پرداخت حق‌بیمه اضافی می‌تواند به تمام مناطق دنیا به استثنای مناطق حاره و قطبی مسافرت و اقامت نماید. در صورتی که بیمه‌شده بخواهد به مناطق قطبی و حاره‌ای مسافرت یا در آنجا اقامت نماید، باید اضافه نرخ تعیین شده از طرف بیمه‌گر را پرداخت نماید و در غیر این صورت تعهدات شرکت به نسبت حق‌بیمه اضافی کاهش می‌یابد.
بیمه‌شده بدون اطلاع قبلی و پرداخت حق‌بیمه اضافی می‌تواند به تمام مناطق دنیا به استثنای مناطق حاره و قطبی مسافرت و اقامت نماید. در صورتی که بیمه‌شده بخواهد به مناطق قطبی و حاره‌ای مسافرت یا در آنجا اقامت نماید، باید اضافه نرخ تعیین شده از طرف بیمه‌گر را پرداخت نماید و در غیر این صورت تعهدات شرکت به نسبت حق‌بیمه اضافی کاهش می‌یابد.